Η αστρολογία έχει πάρα πολλές λειτουργίες αλλά και χρήσεις που γεννήθηκαν στα βάθη των αιώνων και εξελίχθηκαν μέχρι της μέρες μας, ώστε να δίνουν τις ακριβέστερες δυνατές προβλέψεις σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης ζωής. Στο παρόν μας άρθρο θα ασχοληθούμε με την πρόβλεψη του καιρού με βάση την αστρολογία, μια τεχνική που χρησιμοποιήθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων, κυρίως για την προστασία της γεωργικής παραγωγής αλλά και των κοπαδιών από τις απότομες μεταβολές του καιρού.
Πριν από την εξάπλωση της σύγχρονης ημερήσιας μετεωρολογικής πρόβλεψης οι άνθρωποι έβγαζαν εποχικούς μετεωρολογικούς χάρτες προσανατολισμένους στην γεωργική τους παραγωγή, με τεχνικές που επιβίωσαν μέχρι τις μέρες μας. Η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει ότι η αστρομετεωρολογία μαζί με άλλες μεθόδους πρόγνωσης καιρού έχει διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης της μετεωρολογίας.
Η εγκυρότητα της σύγχρονης μετεωρολογίας ωστόσο περιορίζεται στην πρόβλεψη των καιρικών μεταβολών το πολύ σε ένα χρονικό διάστημα μιας βδομάδας. Οι προβλέψεις μεγαλύτερων χρονικών διαστημάτων είναι σχεδόν αδύνατη και κάθε πιθανή επιτυχία του μοντέλου μακροχρόνιας πρόβλεψης είναι μάλλον τυχαία. Στην αστρομετεωρολογία όμως μπορούμε να επιλέξουμε το χρονικό διάστημα που μας ενδιαφέρει, να μελετήσουμε συγκεκριμένες όψεις, οίκους ή διελεύσεις πλανητών και να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για τον καιρό της περιόδου που μας ενδιαφέρει.
Μια ιστορική αναδρομή
Η αστρομετεωρολογία είναι η παλαιότερη κατεύθυνση της αστρολογικής πρόβλεψης, και όπως μαρτυρούν οι αρχαιολογικές πηγές, εικάζεται ότι εμφανίστηκε ταυτόχρονα με την κοσμική αστρολογία, πολύ πριν στραφεί το ενδιαφέρων του κόσμου στις προσωπικές προβλέψεις, στους γενέθλιους δηλαδή αστρολογικούς χάρτες. Οι αρχαιότερες διασωθείσες πηγές αφορούν Βαβυλωνιακούς πίνακες, ηλικίας περίπου 3.500 ετών, που απεικονίζουν τις κινήσεις ενός κύκλου της Αφροδίτης, διάρκειας είκοσι ενός ετών, με προβλέψεις για την επίδραση της στον πλανήτη μας κατά την περίοδο αυτή. Δεν γνωρίζουμε δυστυχώς το βάθος των αστρολογικών γνώσεων των Βαβυλωνίων, εάν ήταν πρωτοπόροι στον τομέα αυτό ή εάν υπήρξε προγενέστερη γνώση από ακόμη αρχαιότερους πολιτισμούς που αξιοποίησαν.
Εκείνο που μπορούμε να πούμε, είναι ότι η ανάπτυξη της αστρολογίας στην αρχαία Ελλάδα, και κυρίως κατά την Ελληνιστική εποχή, έφερε την δομή εκείνη που έλλειπε από το Βαβυλωνιακό πρότυπο πρόβλεψης των καιρικών φαινομένων. Η «Τετράβιβλος» του Πτολεμαίου του δεύτερου π.Χ. αιώνα παρουσιάζει τις αρχές της κλασσικής αστρολογίας, βασισμένες σε βασικές έννοιες της αρχαίας φυσικής και φιλοσοφίας. Στο πτολεμαϊκό αυτό έργο οι πλανήτες, τα αστέρια και τα ζώδια του ζωδιακού κύκλου ταξινομούνται με τα χαρακτηριστικά τους, όπως είναι η υγρασία, η ξηρότητα, το κρύο και η ζέστη και ανοίγουν τον δρόμο για την ακριβέστερη περιγραφή της αμοιβαίας επίδρασης των αστρολογικών παραγόντων μεταξύ τους και στην γήινη πραγματικότητα. Στην ουσία, μας δίνει πλέον την ικανότητα ποιοτικής πιά περιγραφής της επίδρασης των πλανητών, των αστέρων και των ζωδίων στον καιρό.
Κατά τον Πτολεμαίο, οι μέθοδοι πρόβλεψης των καιρικών συνθηκών που χρησιμοποιούνταν, εξαρτιόταν από το χρονικό διάστημα που ενδιέφερε κάθε φορά. Για τις καιρικές προβλέψεις του ενός τετάρτου του έτους ή ενός μήνα, μελετούσαν τις αστρολογικές επιρροές κατά τη στιγμή της αλλαγής των σεληνιακών φάσεων. Για τις καθημερινές καιρικές προβλέψεις λάμβαναν περισσότερο υπόψιν τους τα φωτεινά αστέρια που εμφανιζόταν στον ουρανό κατά την ανατολή ή την δύση του ήλιου. Παρόμοια επιρροή είχε αποδοθεί και στους πλανήτες που διέρχονται από γωνιακά σημεία του αστρομετεωρολογικού χάρτη. Επίσης καταγράφεται από τον Πτολεμαίο η επίδραση των πλανητών στις ροές των αέριων μαζών.
Η πτολεμαϊκή αστρομετεωρολογική παράδοση βρήκε γόνιμο έδαφος στην ισλαμική αστρολογία και η ανάπτυξη της μας άφησε το εξαιρετικό έργο «Το βιβλίο των βροχών και των ανέμων» του Mashallah ibn Asari al-Basri. Η πιο αποφασιστική προσπάθεια της σχετικά πρόσφατης ιστορίας για την επιστημονική προσέγγιση του αντικειμένου, έρχεται από τον περίφημο αστρολόγο John Gode (1616-1689), που στο έργο του «Astro-Meteorology» (1686) ενσωματώνει παρατηρήσεις και στατιστικά δεδομένα τριάντα ετών, προκειμένου να τεκμηριώσει την συσχέτιση της θέσης των πλανητών με τα μετεωρολογικά δεδομένα. Είναι δε ένας από τους πρώτους αστρολόγους της σύγχρονης εποχής που χρησιμοποιούν στατιστικά στοιχεία στην έρευνα και ανάλυση των δεδομένων τους.
Η αστρομετεωρολογία έτυχε επίσης αναγνώρισης και στην Τσαρική Ρωσία. Εξαιρετικά δημοφιλές ήταν το ημερολόγιο του Μπρούσοφ, που δημοσιεύτηκε τον 18ο αιώνα και περιλάμβανε πλήθος αστρολογικών προβλέψεων για τον καιρό, τις σοδειές, τους πολέμους και τις ασθένειες. Οι δε αστρολογικές παρατηρήσεις που πραγματοποιήθηκαν με αστρονομικό τηλεσκόπιο του 1814, αποτέλεσαν την βάση για τις μετεωρολογικές προβλέψεις που είχαν συνταχθεί για ένα διάστημα 135 ετών και επεκτεινόταν μέχρι το 1946.
Μια σύγχρονη προσέγγιση πρόβλεψης καιρικών συνθηκών με παραδοσιακές μεθόδους και τεχνικές μπορούμε να δούμε στο Farmers Almanac, ένα περιοδικό με μηνιαίες προβλέψεις και συμβουλές για την γεωργική παραγωγή, ιδρυτής του οποίου είναι ο κορυφαίος αστρολόγος Μπέντζαμιν Φράνκλιν.
Αλίντα Κανάκη
Τα κείμενα είναι πνευματική ιδιοκτησία της ΑΛIΝΤΑ ΚΑΝAΚΗ [ΑΡ.ΣΗΜΑΤΟΣ 200160] Απαγορεύεται η αναδημοσίευσή τους
και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου, με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή
περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς γραπτή άδεια
της ΑΛIΝΤΑ ΚΑΝAΚΗ
