Σύμπαν

Το σύμπαν, μια έννοια τόσο γνωστή και κατανοητή από όλους μας, εν τούτοις τόσο δύσκολο να καθοριστεί λεκτικά και να προσδιοριστεί με ένα σαφή, μονοσήμαντο ορισμό. Αποτελεί πεδίο μελέτης τόσο της αστροφυσικής και της αστρονομίας από την υλική του πλευρά, όσο και της φιλοσοφίας και της μεταφυσικής σαν αφηρημένη έννοια, με πεδίο μελέτης την επίδραση του στον ανθρώπινο ψυχισμό.

Σύμφωνα με τις θετικές επιστήμες, το σύμπαν αφορά το χωροχρονικό συνεχές, στο οποίο περιλαμβάνεται το σύνολο της ύλης και της ενέργειας. Το σύμπαν στις μεγάλης κλίμακας διαστάσεις του αποτελεί αντικείμενο μελέτης της αστροφυσικής, ενώ στις πολύ μικρές διαστάσεις του εξερευνάται από τη κβαντική φυσική. Στις ενδιάμεσες κλίμακες του προσπαθούν να κατανοήσουν τη λειτουργία του και την υπόστασή του όλες οι υπόλοιπες σημερινές επιστήμες.

Όλες οι γνωστές μορφές της ενέργειας, όπως το φως και η θερμότητα, συνδέονται με την ύλη μέσα από σχέσεις ανταλλαγής και αλληλεπίδρασης. Σύμφωνα με την σύγχρονη Φυσική και τις θεωρίες που επικρατούν αυτή τη στιγμή, υπάρχει ισοδυναμία μεταξύ ύλης και ενέργειας, οπότε και οι δύο συνολικά απαρτίζουν το σύμπαν. Τι συμβαίνει όμως με τη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια; Λύνοντας το ένα ερώτημα, προκύπτουν μυριάδες νέων και το σύμπαν βρίσκει πάντοτε τρόπους να μας εκπλήσσει με τη πολυπλοκότητα αλλά ταυτόχρονα και την απλότητα στη δομή και τη λειτουργία του.

Από ετυμολογικής άποψης, η λέξη σημαίνει "όλος ο χώρος" , ενώ έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί μια ποικιλία εκφράσεων, όπως «ουράνια σφαίρα", "χώρος", "ειρήνη" κλπ. Από τις σύγχρονες θετικές επιστήμες χρησιμοποιείται επίσης ο όρος «μακρόκοσμος» για τον προσδιορισμό συστημάτων μεγάλης κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων των υποσυστημάτων και των συνθετικών τους μερών, με αντίποδα τους το "μικρόκοσμο" που αναφέρεται σε μικρής κλίμακας συστήματα.

Το Σύμπαν εν κατακλείδι είναι ο χώρος που μας περιβάλλει, ο χώρος που εμπεριέχει όλη τη ύλη και το σύνολο της ενέργειας, από το μικρότερο σωματίδιο μέχρι τους γιγαντιαίας κλίμακας γαλαξίες. Το σύμπαν είναι μέσα μας και γύρω μας, περιλαμβάνει τα μόρια του κορμιού μας, τον ήλιο, τους πλανήτες, τους αστέρες, τους αστεροειδείς, τα αμέτρητα πλανητικά συστήματα που σχηματίζουν το γαλαξία μας, τον γαλαξία που μας φιλοξενεί, τα σμήνη γαλαξιών και πολλά άλλα που πιθανόν να μην γνωρίζουμε ακόμη. Δεν είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τις διαστάσεις του, ούτε εάν είναι σταθερό ή αυξομειούμενο. Οι σημερινές επιστήμες μπορούν μόνο εικασίες να εκφράσουν, συνεχίζοντας να θέτουν ερωτήματα που κάποια στιγμή ίσως απαντηθούν.

Το σύμπαν από κάθε του διάσταση, υλική, πνευματική ή μεταφυσική θα είναι το αντικείμενο αυτής μας της ενότητας και ευελπιστούμε να μας χαρίσει γνώση αλλά και ψυχική ανάταση. Γιατί όλοι μας κρύβουμε μέσα μας το παιδί που κοιτάζει τα άστρα, γοητεύεται από το άγνωστο αλλά και ονειρεύεται…

Αλίντα Κανάκη

Μήτρας Δημήτρης